Tư vấn chọn mua máy vớt rác phù hợp cho công trình xử lý nước thải

Trong các hệ thống xử lý nước thải, thoát nước đô thị hay công trình thủy lợi, rác thô luôn là tác nhân hàng đầu gây tắc nghẽn, hao mòn thiết bị và ảnh hưởng đến hiệu suất vận hành. Máy vớt rác – với khả năng tự động loại bỏ rác thô ngay từ đầu nguồn – chính là giải pháp không thể thiếu nhằm đảm bảo vận hành liên tục và an toàn cho toàn bộ hệ thống. Tùy theo đặc thù dòng chảy, lưu lượng và yêu cầu xử lý, máy vớt rác được thiết kế đa dạng về cấu tạo và công suất. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ cấu tạo, phân loại, ứng dụng thực tế và lý do vì sao Pendin là đơn vị được nhiều chủ đầu tư tin tưởng lựa chọn trong giải pháp cơ khí môi trường.

Máy vớt rác là gì? 

Máy vớt rác là thiết bị cơ khí môi trường chuyên dụng, được thiết kế để thu gom, tách rác thô ra khỏi dòng nước trong các hệ thống xử lý nước thải, kênh mương, nhà máy thủy điện, trạm bơm tiêu hoặc các công trình thoát nước đô thị. Thiết bị giúp loại bỏ các tạp chất rắn như túi nilon, cành cây, chai nhựa, rác sinh hoạt… nhằm bảo vệ bơm, máy móc, và đảm bảo hiệu suất vận hành cho toàn bộ hệ thống xử lý nước.

Tùy vào quy mô công trình và đặc điểm dòng chảy, máy vớt rác có thể được thiết kế dưới dạng thủ công, bán tự động hoặc tự động hoàn toàn. Với khả năng làm việc liên tục, hiệu quả cao, máy vớt rác không chỉ giúp giảm thiểu chi phí vận hành và bảo trì, mà còn góp phần nâng cao chất lượng nước đầu ra và tuổi thọ công trình.

Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của máy vớt rác 

Cấu tạo của máy vớt rác

Tùy theo từng dòng máy (dạng tĩnh, dạng trống quay, tự động, thủ công,…), nhưng nhìn chung, máy vớt rác bao gồm các bộ phận chính sau:

Khung máy (Main Frame)

• Vật liệu: Inox 304/316 hoặc thép mạ kẽm nhúng nóng, chống ăn mòn tốt trong môi trường nước thải.
• Vai trò: Là kết cấu chính đỡ toàn bộ hệ thống vớt rác, được cố định trong mương thu, kênh dẫn nước, hố thu…

Hệ thống thanh chắn rác (Bar Screen)

• Thiết kế: Các thanh kim loại (thanh tròn, dẹt hoặc lưới) được bố trí song song, khoảng cách khe hở thường từ 5 – 50 mm tùy loại rác cần tách.
• Vai trò: Giữ lại các vật rắn, tạp chất có kích thước lớn (túi nilon, rác hữu cơ, gỗ, rễ cây…) trước khi nước đi vào khu xử lý.

Hệ thống gạt/vớt rác (Rake or Grab System)

• Dạng cơ khí: Gồm các gàu, lưỡi gạt hoặc móc răng thép chuyển động lên xuống hoặc xoay tròn.
• Cơ cấu vận hành: Bằng motor điện, trục vít, xích tải, hoặc piston thủy lực tùy thiết kế.
• Tác dụng: Liên tục loại bỏ rác tích tụ trên thanh chắn, đưa lên băng tải hoặc vào thùng chứa.

Bộ phận truyền động

• Bao gồm: Động cơ điện (motor), hộp giảm tốc, trục truyền lực, xích, bánh răng…
• Vai trò: Cung cấp năng lượng để hệ thống gạt/vớt rác hoạt động tuần hoàn.

Hệ thống băng tải hoặc máng dẫn

• Vật liệu: Inox hoặc nhựa kỹ thuật chịu mài mòn.
• Vai trò: Vận chuyển rác từ vị trí vớt lên bãi tập kết/thùng rác để xử lý hoặc vận chuyển ra ngoài.

Hệ điều khiển

• Tùy chọn: Điều khiển bằng PLC tự động hoặc thủ công.
• Có thể tích hợp cảm biến mực nước, cảm biến đầy rác để điều chỉnh chế độ vận hành linh hoạt.

Nguyên lý hoạt động của máy vớt rác

Nguyên lý hoạt động của máy vớt rác dựa trên cơ chế thu gom vật rắn cơ học tại cửa thu nước như sau:

Bước 1 – Dẫn nước thô qua máy

• Nước thô (nước mưa, nước thải) chảy vào hố thu nơi đặt máy vớt rác.

   

• Rác thô (rác nổi, bao nilon, lá cây, chai lọ, tóc rối…) bị giữ lại tại các khe hở của song chắn rác.

   

Bước 2 – Tách và thu gom rác

• Khi có rác bám tại song chắn, hệ thống gạt/vớt rác sẽ hoạt động (tự động theo hẹn giờ hoặc cảm biến).

   

• Lưỡi gạt/gàu móc kéo dọc mặt song chắn, thu rác từ đáy lên đến đỉnh.

   

Bước 3 – Thải rác ra ngoài

• Rác được đưa lên máng trượt hoặc băng tải.

   

• Chuyển đến thùng chứa rác phía trên hoặc bãi tập trung.

   

• Phần nước sau khi lọc tiếp tục chảy về bể xử lý sinh học hoặc thoát ra ngoài (nếu là kênh/mương).

   

Bước 4 – Chu kỳ lặp lại

• Quá trình diễn ra tuần hoàn, đảm bảo không làm tắc dòng chảy, bảo vệ các công trình xử lý nước phía sau.

Phân loại máy vớt rác

Hiện nay, tùy theo cơ chế hoạt động và phạm vi ứng dụng, máy vớt rác được chia thành 5 loại chính như sau:

Máy vớt rác dạng tĩnh

Máy vớt rác dạng tĩnh là thiết bị đơn giản với cấu tạo gồm các thanh chắn đặt cố định, nghiêng theo dòng chảy. Các khe hở giữa các thanh sẽ giữ lại rác thô như lá cây, túi nilon, vật nổi… trong khi nước được dẫn qua. Rác sau đó sẽ được thu gom thủ công hoặc kết hợp với hệ thống thu gom phía sau.

Ưu điểm nổi bật:

• Cấu tạo đơn giản, dễ lắp đặt và bảo trì
• Không sử dụng điện, không yêu cầu hệ điều khiển
• Chi phí đầu tư và vận hành thấp

Phù hợp với:

• Các công trình xử lý nước thải quy mô nhỏ
• Các kênh hở, rãnh thoát nước mưa
• Hệ thống xử lý nước tại khu dân cư, cơ sở sản xuất nhỏ

Máy vớt rác trống quay

Máy vớt rác trống quay  là thiết bị tự động hoạt động bằng cơ chế quay liên tục. Bề mặt trống bằng lưới inox hoặc tấm đục lỗ giữ lại rác nhỏ, sau đó rác được làm sạch bằng vòi phun nước áp lực hoặc bàn gạt. Máy thường đặt chìm trong dòng chảy hoặc lắp trong kênh dẫn.

Ưu điểm nổi bật:

• Tách được rác kích thước nhỏ (0.5 – 3 mm)
• Vận hành liên tục, hoàn toàn tự động
• Giảm tải cho các công đoạn xử lý tiếp theo

Phù hợp với:

• Nhà máy xử lý nước thải công nghiệp, khu chế xuất
• Trạm xử lý nước thải sinh hoạt lớn
• Các hệ thống yêu cầu lọc tinh, hạn chế chất rắn

Máy vớt rác tự động

Máy vớt rác tự động sử dụng cơ cấu cơ khí như gầu cào, xích tải, trục vít để tự động vớt rác từ dòng nước và đưa lên băng tải hoặc máng thu gom. Thiết bị được lập trình vận hành định kỳ hoặc theo cảm biến lưu lượng.

Ưu điểm nổi bật:

• Hoạt động liên tục, giảm phụ thuộc vào nhân công
• Tách được rác thô hiệu quả, tăng hiệu suất lọc
• Có thể tích hợp với hệ thống điều khiển SCADA

Phù hợp với:

• Hệ thống xử lý nước thải quy mô lớn, đô thị
• Trạm bơm tiêu thoát nước
• Công trình đầu mối của nhà máy xử lý nước

Máy vớt rác thủ công

Máy vớt rác thủ công là dạng song chắn rác kết hợp tời tay hoặc gầu vớt đơn giản, vận hành hoàn toàn bằng nhân lực. Dù không có tự động hóa, nhưng vẫn đáp ứng được nhu cầu lọc rác tại các vị trí có tần suất thấp.

Ưu điểm nổi bật:

• Dễ sử dụng, lắp đặt đơn giản
• Không cần nguồn điện, phù hợp mọi địa hình
• Chi phí đầu tư thấp, dễ bảo trì

Phù hợp với:

• Công trình tạm, khu vực vùng sâu vùng xa
• Hệ thống kênh hở nhỏ, rãnh thoát nước phụ
• Các cơ sở sản xuất nhỏ hoặc trong giai đoạn thử nghiệm

Gầu vớt rác tự động

Gầu vớt rác tự động là thiết bị chuyên dùng cho việc thu gom các loại rác có kích thước lớn như thân cây, bèo tây, rác thô cồng kềnh. Thiết bị sử dụng hệ thống gầu ngoạm kết hợp ray trượt, cẩu trục, hoặc điều khiển thủy lực, hoạt động bán tự động hoặc điều khiển từ xa.

Ưu điểm nổi bật:

• Xử lý được khối lượng rác lớn, rác nổi quy mô lớn
• Có thể hoạt động trong môi trường ngập nước hoặc bề mặt rộng
• Điều khiển linh hoạt, giảm rủi ro cho người vận hành

Phù hợp với:

• Trạm bơm lớn, hồ điều hòa, sông ngòi đô thị
• Cửa cống, công trình ngăn triều, đập thủy lợi
• Dự án tiêu thoát lũ, xử lý rác tự nhiên trên diện rộng

Ứng dụng thực tế của máy vớt rác

Máy vớt rác là thiết bị không thể thiếu trong các hệ thống thu gom và xử lý nước thải, thoát nước đô thị và công trình thủy lợi. Với khả năng loại bỏ rác thô tự động, máy góp phần bảo vệ thiết bị công trình, giảm thiểu chi phí bảo trì, đồng thời đảm bảo chất lượng xử lý nước đầu vào. Tùy theo từng loại máy và cấu hình thiết kế, thiết bị được ứng dụng cụ thể trong nhiều lĩnh vực:

Trạm xử lý nước thải sinh hoạt và công nghiệp

• Máy vớt rác tự động hoặc trống quay thường được lắp đặt tại kênh dẫn đầu vào hoặc song chắn thô nhằm loại bỏ rác hữu cơ, bùn rác, ni lông, vỏ lon…
• Bảo vệ bơm chìm, máy thổi khí, hệ thống lưới lọc sau, tránh quá tải hoặc hỏng hóc.
• Giảm tải cho các bể xử lý sinh học – hóa lý phía sau.

Trạm bơm tiêu, bơm nước sạch và thoát nước mưa

• Gầu vớt rác tự động hoặc máy vớt rác thủ công được đặt tại cửa vào bơm nhằm ngăn rác lớn, thân cây, cành khô trôi vào cánh bơm.
• Ứng dụng tại các trạm bơm vùng đồng bằng, miền núi, đô thị lớn như TP.HCM, Hà Nội, Đà Nẵng…
• Đảm bảo vận hành liên tục trong mùa mưa lớn hoặc thủy triều dâng.

Các kênh dẫn nước, cống thoát nước, sông nội đô

• Máy vớt rác dạng tĩnh hoặc dạng trống quay được sử dụng để loại bỏ rác nổi (túi nilon, chai lọ) giúp duy trì dòng chảy và hạn chế tắc nghẽn cục bộ.
• Phù hợp triển khai ở các tuyến kênh như Nhiêu Lộc – Thị Nghè (TP.HCM), Tô Lịch – Kim Ngưu (Hà Nội), các tuyến mương, hồ điều hòa trong khu dân cư.

Nhà máy cấp nước, hồ điều hòa, hồ chứa thủy điện

• Máy vớt rác trống quay giúp lọc rác mịn trước khi nước được dẫn vào bể xử lý hoặc tua-bin.
• Đảm bảo ổn định chất lượng nước đầu vào, phòng tránh tình trạng tắc đường ống và hao mòn thiết bị công suất lớn.
• Được tích hợp với các cảm biến đo mực nước, dòng chảy để vận hành tự động theo chu kỳ hoặc lưu lượng.

Công trình đập thủy lợi, đập tràn, cống ngăn triều

• Gầu ngoạm rác tự động hoặc bán tự động loại công suất lớn (5–30 tấn) được sử dụng để thu gom các loại rác có kích thước lớn, khối lượng nặng như cây gỗ, bèo lục bình, xác động vật…
• Giúp bảo vệ các cửa van, thiết bị thủy công không bị kẹt hoặc ăn mòn do rác hữu cơ phân hủy.
• Ứng dụng trong các dự án lớn như cống ngăn triều Cần Giờ, đập tràn Sông Tranh, thủy điện Lai Châu, hồ Dầu Tiếng, đập Trị An…

PENDIN – Đơn vị cung cấp giải pháp cơ khí môi trường toàn diện

Với sứ mệnh “Tối ưu vận hành – Bền vững công trình”, Pendin là đơn vị tiên phong trong lĩnh vực thiết kế, gia công và cung cấp thiết bị cơ khí môi trường tại Việt Nam. Chúng tôi chuyên cung cấp các giải pháp kỹ thuật đồng bộ, từ thiết bị xử lý nước thải, hệ thống thu gom rác thô (máy vớt rác, song chắn rác), van cửa phai, đến các hệ thống cơ khí đặc thù phục vụ ngành thủy lợi, thủy điện và hạ tầng đô thị.

Với đội ngũ kỹ sư giàu kinh nghiệm, hệ thống nhà xưởng hiện đại cùng quy trình sản xuất kiểm soát chặt chẽ theo tiêu chuẩn ISO, Pendin cam kết mang đến những sản phẩm có độ chính xác cao, độ bền vượt trội và hiệu quả vận hành tối ưu trong mọi điều kiện môi trường. Không chỉ dừng lại ở cung cấp thiết bị, chúng tôi đồng hành cùng khách hàng từ khâu tư vấn kỹ thuật, thiết kế giải pháp, thi công lắp đặt đến bảo trì – vận hành dài hạn.

Sự tin tưởng của hàng trăm đối tác – từ các nhà máy xử lý nước, khu công nghiệp đến các công trình đô thị lớn – chính là minh chứng cho năng lực và uy tín của Pendin trong ngành cơ khí môi trường. Chúng tôi không chỉ cung cấp thiết bị, mà còn kiến tạo giá trị bền vững cho hạ tầng kỹ thuật tương lai.

Câu hỏi thường gặp về máy vớt rác