Rác thải nhựa từ đất liền ra biển chịu ảnh hưởng lớn từ điều kiện thời tiết. Để giải quyết vấn đề này, ngoài chính sách vĩ mô, cần nâng cao nhận thức cộng đồng và có biện pháp khuyến khích sự tham gia của người dân nhằm giảm thiểu ô nhiễm nhựa.
Dự án nghiên cứu và kết quả ban đầu
Dự án nghiên cứu “Nguồn phát thải, nơi tích tụ và các giải pháp giảm thiểu tác động của rác thải nhựa đến cộng đồng ven biển ở Việt Nam” (3SIP2C) đã được triển khai hơn ba năm với sự hợp tác giữa Đại học Phenikaa (Việt Nam) và Đại học Hariot Wyatt (Vương quốc Anh). Cuộc họp tổng kết diễn ra ngày 18/2 tại Hà Nội đã nhấn mạnh tầm quan trọng của kết quả nghiên cứu mở đường cho các giải pháp giảm ô nhiễm nhựa tại khu vực ven biển.

Theo ông Fergus McBea, Bí thư thứ nhất phụ trách khí hậu và thiên nhiên của Đại sứ quán Anh, Việt Nam là một trong 10 quốc gia có mức độ ô nhiễm nhựa nghiêm trọng nhất thế giới, với hơn 8.000 tấn rác nhựa thải ra mỗi ngày. Khoảng 75% chất thải rắn không được xử lý đúng cách, trong khi tỷ lệ tái chế nhựa chưa đạt 30%.
Di chuyển của rác nhựa theo mùa
Nghiên cứu của dự án đã chỉ ra rác nhựa không tồn tại cố định mà di chuyển từ đất liền ra biển theo các dòng chảy tự nhiên. Gió mùa và bão đóng vai trò quan trọng trong sự phân bố của rác thải nhựa.
Mùa khô (gió Đông Bắc): 76,1% rác thải nhựa lớn di chuyển về phía Nam, 23% tích tụ gần bờ biển đồng bằng sông Hồng.
Mùa mưa (gió Tây Nam): 42% rác nhựa bị đưa ra vùng biển ngoài khơi vịnh Bắc Bộ, phần còn lại phân bố dọc bờ biển với quỹ đạo vận chuyển thay đổi do tác động của bão.
Mức độ ô nhiễm vi nhựa
Mức độ ô nhiễm vi nhựa cũng có sự khác biệt theo mùa. Vào mùa khô, nồng độ vi nhựa trung bình đạt 3,2 mg/m³, cao hơn so với mùa mưa là 2,3 mg/m³. Những điểm nóng ô nhiễm bao gồm đảo Cát Bà và vịnh Cát Bà. Trên sông Hồng, nồng độ vi nhựa giảm dần từ thượng nguồn đến hạ nguồn với ảnh hưởng lớn từ thủy triều.

Tác động kinh tế và nhận thức cộng đồng
Ô nhiễm nhựa gây thiệt hại nghiêm trọng cho nghề khai thác thủy sản và du lịch ven bờ. Dù nhận thức về ô nhiễm nhựa ngày càng cao, nhưng sự hiểu biết về vi nhựa và tác động của nó vẫn còn hạn chế, đặc biệt trong cộng đồng ngư dân và người nuôi trồng thủy sản.
Hướng đi tiếp theo
Khảo sát của nhóm nghiên cứu cho thấy ngư dân và nông dân ven biển sẵn sàng tham gia thu gom và tái chế rác nhựa. Tuy nhiên, để tăng hiệu quả, cần có các biện pháp khuyến khích phù hợp, thúc đẩy sự tham gia của toàn cộng đồng.
Dự án 3SIP2C với sự tài trợ từ Quỹ Nghiên cứu Thách thức Toàn cầu của chính phủ Anh đã đưa ra các giải pháp thiết thực nhằm giảm tác động của ô nhiễm nhựa đến kinh tế, môi trường và sức khỏe con người. Đây là bước quan trọng trong hành trình giảm thiểu ô nhiễm nhựa tại các khu vực ven biển Việt Nam.
Thiết bị cơ khí môi trường của Pendin
Bên cạnh các giải pháp về chính sách và nâng cao nhận thức, việc sử dụng các thiết bị cơ khí môi trường hiện đại cũng đóng vai trò quan trọng trong việc xử lý rác thải nhựa. Pendin đã sản xuất lắp đặt nhiều loại thiết bị cơ khí môi trường chuyên dụng nhằm hỗ trợ quá trình thu gom, xử lý và tái chế rác thải nhựa hiệu quả hơn.
Những giải pháp cơ khí này không chỉ giúp nâng cao hiệu suất xử lý rác mà còn góp phần bảo vệ môi trường biển và hệ sinh thái ven bờ. Việc kết hợp các công nghệ tiên tiến cùng sự tham gia tích cực của cộng đồng sẽ là chìa khóa để giảm thiểu ô nhiễm nhựa một cách bền vững tại Việt Nam.